بازگشت
نقش مدارس مذهبی و دینی در پاکستان
ن. معصوم ن. معصوم

بتاریخ 21 اگست 2008 انستیتوت تحقیقات مطبوعاتی شرق میانه (The Middle East Media Research Institute)، پژوهش مطبوعاتی  و تحلیل مختصر ایرا  پیرامون نقش مدارس دینی در جامعه پاکستان و نقش  طالبان این مدارس در بی ثبات ساختن اوضاع در افغانستان ، انجام و بنشر سپرده است که ترجمهء دری آن  ذیلاً  جهت مطالعه  قرار میگیرید.

 

انستیتوت تحقیقات مطبوعاتی شرق میانه بمثابه یک سازمان مبصر مطبوعاتی ، گاه گاهی ترجمهء مطبوعات فارسی، پشتو، اردو، عربی و ترکی  و همچنان تحلیل های سیاسی ، ایدئولوژی، اجتماعی ، فرهنگی و گرایشات مذهبی در شرق میانه را بزبان انگلیسی فراهم میسازد.

 

ن. معصوم

17 سپتامبر 2008

 

 

نقش مدارس مذهبی و دینی در پاکستان

 

مقدمه

 

در اوایل جولای سال 2008 ، اصف علی زرداری ، رهبرحزب مردم پاکستان حین اشتراک در بیست و سومین کنگرهء بین المللی سوسیالیست در شهر آتن ، یونان، بیانیهء ایراد نمود که طی ان از مبدل شدن مدارس به پناهگاه های بنیادگرایان اسلامی و مذهبیون سیاسی در مناطق قبایلی افغانستان و پاکستان و ولایت شمال غربی پاکستان ، اشاره نمود.

 

اظهارات اقای زرداری اشاره به این حقیقت بود که مبارزات انتخاباتی ماه فبروری 2008 در ولایت شمال غربی درمدارس و مساجد صورت گرفته بود.  موصوف طی بیانیهء خویش متذکرگردید که حکومت حزب وی نصاب تعلیمی مدارس پاکستان را بررسی نموده و هر نوع محتوای موعظه به بنیاد گرائی و خشونت را حذف خواهد نمود.

 

تعداد مدارس در پاکستان که تقریباً به 20000 مدرسه میرسد ، دانشگاه های دینی هستند که معمولاً توسط یک فرد روحانی متنفذ جامعه تاسیس گردیده و شخص مزبور مسایل مالی مدرسه را که از طریق اعانه داوطلبانه جمع آوری میگردد ، نیز اداره می نماید. مدارس از مکاتب اسلامی مختلف همچو مکتب سنی و شیعه بیعت می نمایند. مدارس سنی وابسته به عقاید مختلف همچو دیوبندی (اهل حدیث) و بریلوی مکتب تفکر می باشند.

 

مدارس منحصر به یک فرد (شخصی) نظر به تمایلات عقیدوی شان با فدراسیون های مختلف می پیوندند که از جمله برجسته ترین آنها وفاق المدارس العربیه ، تنظیم المدارس اهل سنت ، وفاق المدارس شیعه و ربیعت المدارس الاسلامیه هستند. وفاق المدارس که نمایندگی از مکتب تفکر دیوبندی میکند دارای بیشترین ارقام بوده ، تخمیناً در حدود 10000 مدرسهء پاکستانی را تحت اداره خود دارد.

 

در جریان سالهای 1980 تعداد مدارس در پاکستان بسرعت افزایش یافت و شاگردان (طالبان) مدارس  علیه شوروی سابق در افغانستان جنگیدند. اما بعد از 11 سپتامبر ، نقش مدارس پاکستانی تحت انتقاد جامعه جهانی قرار گرفت.  مخصوصاً بنابر پذیرفتن شاگردان مسلمان خارجی و بخاطر آموزش نمودن یکنوع طالبان جدید ایکه در سدد بی ثبات نمودن دولت دیموکراتیک جدیدالتاسیس در افغانستان برامده و به اسلامیست های جنگجو  پناه دادند.

 

بسیاری از نقش عقیدوی مدارس مبنی بر ارائه دیدگاه های بنیادگرائی جهانی در پاکستان، نگران اند. مخصوصاً بعد از اینکه گزارش داده شد که حمله کننده گان انتحاری ماه جولای 2005 شهرلندن ، در مدارس پاکستان آموزش دیده بودند. سرمقالهء یکی از روزنامه های عمدهء پاکستانی، مدارس را ماشین تولید افرادی توصیف نمود که بعداً انها جامع اسلامی را به افراط گرائی و خشونت سوق میدهند.

 

طی سالیان متعدد حکومت های پاکستان مسلسلاً در قسمت طرح اصلاحات در نصاب تعلیمی مدارس  سعی نمودند. یکی از راه های  و گفتگو و مذاکره میان حکومت و مدارس شخصی از طریق اتحادیه تنظیمات مدارس دینی،  اتحادیهء از فدراسیون های مختلف مدارس می باشد.  از همین طریق حکومت پرویز مشرف ، رئیس جمهور اسبق پاکستان  سعی نمود تا مدارس، نزد دولت ثبت گردند. با وجودایکه چندین هزار مدرسه ثبت گردید اما این تحرک بسیار موفق واقع نگردید که در نتیجه دولت هنوز هم بالای مدارس کنترول ندارد.

 

در جولای 2007 طلبا نسوان مدرسهء جامیع هفسه و شاگردان ذکور مدرسهء جامیع فریدیه که هر دو توسط مولانا عبدالعزیز و مولانا عبدالرشید غازی ، امامان مسجد سرخ اسلام اباد ، کنترول می شدند ، بر علیه دولت برخواستند و در نتیجه یک عمارت دولتی را برای چندین ماه تسخیر نمودند.  مقاومت تسخیز کننده گان به یک حملهء نظامی کشانیده شد و در نتیجه مولانا عبدالرشید غازی و ده ها طالب به قتل رسیدند. بعد از این واقعه نقش مدارس بار دیگر مطرح بحث گردید. هرچند این واقعه  نقش مدارس را تضعیف ننمود و فعالیت های مدارس در سراسر پاکستان بصورت خودگردان باوجود وعده های مشرف مبنی بر آوردن اصلاحات ، ادامه یافت.

 

 

مدارس ، پاسداران سرحدات عقیدوی پاکستان هستند

 

بیانیهء اصف علی زرداری در شهر اتن از جانب گروه های مذهبی در پاکستان که اکثراً بحیث احزاب سیاسی نیز فعالیت دارند، مورد تقبیح قرار گرفت . قاضی حسین احمد، رهبر حزب جماعت اسلامی پاکستان اظهارداشت که بیانیهء اصف علی زرداری بازتاب دهنده بیانیه های رئیس جمهور مشرف است که توسط آن رئیس جمهور اسبق پاکستان تلاش می ورزید تا به غرب اطمینان همسبتگی دهد.

 

قاضی حسین احمد ضمناً اظهار نمود که زرداری و دیگر رهبران پاکستانی باید سروصدای استفاده جویانه علیه مدارس را توقف داده و از استفاده اصطلاح  " پاکستان سرزمین تروریستان" ، ابا ورزند.

وی همچنان اصف علی زرداری را بنابر پیروی از راه  پرویز مشرف " تفکر ، روش و اجندای طرفدارانهء مشرف نسبت به ایالات متحده" ، متهم نمود.

 

حسن حماد ، مسوول بخش سازمان جماعت اسلامی طلبا در شهر کراچی (سازمان اسلامی محصلین) که شاخهء از محصلین جماعت اسلامی پاکستان است، اظهار داشت که دولت پاکستان به دستور ایالات متحده امریکا، برنامهء را جهت تعدیل نصاب تعلیمی مدارس روی دست داشت.  وی متذکر گردید  چون مدارس سنگرهای اسلام می باشند، هر اقدام  جهت آوردن اصلاحات در نصاب تعلیمی  مدارس، تحمل نخواهد گردید.

 

داکتر ممتاز علی میمون ، معاون امیر جماعت اسلامی در ولایت سند پاکستان اخطار به اصف زرداری اظهار نمود که اقای زرداری قبل از هراقدام علیه مدارس  باید از سرنوشت رهبران گذشته پاکستانی پند باید گرفت که آنها هیچگاهی به همچو اقدامات موفق نشدند. وی اضافه نمود که مدارس بمثابه پاسداران سرحدات عقیدوی پاکستان محسوب میگردند.

 

واکنش های مشابه از طرف دیگر رهبران سیاسی و مذهبی پاکستان نسبت به انتقاد اصف علی زرداری از مدارس ، صورت گرفت.

 

 

مسابقات کرکت میان مدارس بمثابه دسیسه علیه مدارس محکوم گردید

 

بیانیهء ایراده شده زرداری در اتن پیرامون نقش مدارس در پاکستان قبلاً در داخل و بیرون از پاکستان مورد بحث و منازعه قرار گرفت. احساسات ضد غربی و تعهد بر اینکه ایدیولوژی اسلامی مبنای تاسیس پاکستان است ، ریشه های اساسی عکس العمل های پاکستانیان نسبت به انتقادات بین المللی می باشد. بنابر این انعده ایکه در مخالف با اصلاحات نصاب تعلیمی مدارس قراردارند  حتا یک ورزش همچو کرکت را بنظر یک دسیسه مینگرند. در اوایل سال 2008 وفاق المدارس العربیه ، اقدام و کوششی را جهت برگزاری مسابقات کرکت میان مدارس، بدلیل دسیسه علیه مدارس  محکوم نمود.

 

مدارس در پاکستان بدیدهء تعریف کننده ترکیب جامعه و ملت پاکستان دیده میشود.  سکرترجنرال وفاق المدارس العربیه ، قاری محمد حنیف جلندری  حین اشتراک در یک بحث پارلمانی در مورد مدارس ، اظهار داشت که محصلین (طالبان) مدارس  و علما هر دو مسوول ایفای نقش در دفاع از سرحدات عقیدوی و جغرافیائی پاکستان هستند.

 

چند روز بعد از اظهارات خویش ، قاری جلندری کنفرانس مطبوعاتی را در کراچی فرا خواند که طی آن از بیانیهء ایراد شده اصف زرداری در اتن انتفاد نموده وی را در دست داشتن پروپاگاند و تهدید علیه مدارس محکوم نمود. موصوف همچنان از دولت پاکستان خواست تا محصلین خارجی مدارس را در فهرست سیاه ، درج ننماید. وی ضمناً افزود ، در حال حاضر تمامیت ارضی پاکستان در خطر بوده و برای دفاع از پاکستان بجای اینکه مصروف بحث روی اصلاحات نصاب تعلیمی مدارس که باعث ایجاد تفرقه میگردد،  باید ارتش ، مذهبیون و رهبران سیاسی با هم متحد شوند.

 

صدر اعظم اسبق پاکستان ، چودهری شجاعت حسین ، اظهار داشت که مدارس اردوگاه های نظامی عقیدوی پاکستان هستند. وی اضافه نمود که " هیچ نوع از افراط گرائی و ارعابگری در مدارس تدریس نمی شود".

 

چودهری شجاعت حسین ، رهبر حزب مسلم لیگ پاکستان که تقریباً حدود یک ده ، رئیس جمهور اسبق، جنرال پرویز مشرف را حمایت نمود، افزود که مدارس بزرگترین سازمانهای جهانی غیردولتی هستند که بیش از دو ملیون شاگرد اعم از طبقهء اناث و ذکور از دون ترین بخش های جامعه در انجا مصروف کسب  تعلیمات اسلامی می باشند.

 

 

بروز تهدید های تروریستی از جانب  مدارس در ایالت های  سند و پنجاب

 

افزایش فعالیت های نظامی طالبان و حملات انتحاری متواتر در افغانستان و پاکستان توجه بین المللی را بر نقش مدارس در منطقه قبایلی پاکستان در سرحد افغانستان و پاکستان ، در ولایت شمال غربی و در ساحات قبیلوی یا مناطق قبایل خود مختار پاکستان ، جلب نموده است. هرچند گزارشات حاکی از ان است که " طالبان پنجابی " طالبان مدارس ولایت پنجاب نیز به مناطق قبایلی داخل شده و از انجا برای مقابله با عساکر امریکائی و قوای ائتلاف وارد افغانستان می شوند.

 

هنگامیکه رهبران حزب جماعت اسلامی پاکستان بیانیهء اصف زرداری را انتقاد می نمودند، اقای عیاض سومرو ، وزیر قانون و امور پارلمانی ولایت سند پاکستان ، اظهار داشت که چندین مدرسه ولایت سند در حملات تروریستی دست داشته اند.

 

مولانا سراج الحق ، امیر جماعت اسلامی در ولایت شمال غربی پاکستان بتاریخ 11 اگست 2008 طی بیانیهء نقش مدارس را توضیح داده ضمناً تهدید براین نمود در صورت ایکه امریکا  اقدام برای حمله  به مناطق قبایلی نماید و به خاک پاکستان داخل شود ، وی از شهر کراچی پایتخت ولایت سند الی چترال در ولایت شمال غربی پاکستان ، دست به جهاد خواهد زد. مولانا سراج الحق این بیانیه را حین اشتراک در نشست سالانهء جمیعت طلبا العربیه ، (سازمان محصلین مدرسه) واقع در شهر مردان ولایت شمال غربی پاکستان ، ایراد نمود.

 

در این اواخر افزایش نگرانی نسبت به طالبانی  شدن شهر کراچی ، مرکز ولایت سند محسوس میگردد. علی شیر حیدری ، محقق و شخصیت برجستهء اهل سنی طی خطابهء به کنفرانس محصلین مدارس و علما در شهر کراچی ، تاکید بر نقش علما اظهار داشت : " این وظیفه علما است تا جان خود را برای موعظه و پخش اسلام ، در خطر بگذارند".

 

در اواسط ماه جولای 2008 داکتر ذلفقار مرزا ، وزیر داخله ولایت سند خاطر نشان ساخت که تعداد زیاد از مدارس جدید در این ولایت تاسیس گردیده و واکنش به این نگرانی دولت در حالت اماده باش قرار دارد.

 

دولت از تهدید های که از جانب مدارس ولایت پنجاب سرچشمه میگیرد ، نیز اگاه است. دولت پاکستان بعد از بررسی نقش مدارس و ارتباطات انها با طالبان در جریان سال جاری ، در ماه جولای 2008 ، 80 مدرسه را در این ولایت خطرناک اعلان داشت و دستور صادر نمود تا فعالیت های افراط گرائی در این مدارس بطور منظم تحت مراقبت قرار گیرد.

 

80 مدرسه شناخته شد توسط فرمانداری ولایتی که مانند مسجد سرخ و مسجد جامیع هفسه واقع در اسلام آباد ، توانائی مقابله با دولت را دارند، در ناحیه های ذیل ولایت واقع می باشند:

 

دوازده مدرسه در لاهور ، یک مدرسه در شیخ پور، یک مدرسه در گجرانواله ، دو مدرسه در سیالکوت ، چهارده مدرسه در لاهور پندی، هفت مدرسه در اتک ، یک مدرسه در چکوال ، چهار مدرسه در فیصل اباد، چهار مدرسه در جهنگ ، یک مدرسه در توبه تیگ سنگ، سه مدرسه در ملتان، سه مدرسه در ساهیوال ، یک مدرسه در فهاری ، هفت مدرسه در خانیوال ، یک مدرسه در لد هرن، شش مدرسه در بهاولپور ، هشت مدرسه در رحیم یار خان  و چهار مدرسه در بهاول نگار.

 

شوکت جاوید ، رئیس عمومی پلیس ولایت پنجاب اظهار نمود که أم حسن ، زوجهء مولانا عبدالعزیز، امام مسجد سرخ ، محصلین طبقهء اناث مدرسه جامیع هفسه واقع در اسلام اباد را طوری تعلیم وتربیت میدهد تا ببمگذاران انتحاری ببار ایند.

 

در این اواخر حد اقل محصلین 26 مدرسه واقع در ساحهء سوات ولایت شمال غربی پاکستان ناپدید گردیده و گمان بر این میرود که توسط طالبان برای تربیت یافتن اجرای حملات انتحاری جذب گردیده

باشند.

 

 

 

 

 

متن انگلیسی تحلیل فوق را از صفحهء انترنیتی ذیل میتوان دریافت نمود:

http://www.memri.org/ia.html


September 22nd, 2008


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسایل بین المللی